ثبت‌نام آزمون اعطای مدرک به حافظان قرآن کریم آغاز شد+مزایا

در این قسمت شمارا به دو آزمون مجزا که از سوی دو سازمان مختلف در سال 94 برگزار خواهد شد راهنمایی می کنم:

1-آزمون مدرک حفظ قرآن کریم توسط سازمان دارالقرآن الکریم که مخصوص حافظان بالای 5 جزء می باشد

2-آزمون  حفظ قرآن کریم توسط سازمان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که برای حافظان بالای 1 جزء می باشد

پیشنهاد می کنم شرایط و مزایای 2 آزمون را مطالعه  و در صورت تمایل در هر دو آزمون شرکت نمایید 

توضیح آزمون مدرک حفظ سازمان دارالقرآن الکریم سازمان تبلیغات اسلامی:

ثبت‌نام در دهمین دوره طرح ملی اعطای مدرک به حافظان قرآن کریم از امروز 17 اسفندماه 93 آغاز شد و تا 25 فروردین ماه 94 ادامه خواهد داشت و مدارک تخصصی این طرح برای حافظان قرآن کریم دارای مزایایی است.

به گزارش «تلاوت» ثبت‌نام در دهمین دوره طرح ملی اعطای مدرک به حافظان قرآن کریم از امروز 17 اسفندماه 93 آغاز شد و تا 25 فروردین ماه 94 ادامه خواهد داشت.

بنا بر این گزارش، حافظان قرآن علاقه‌مند به شرکت در این آزمون از عصر امروز می‌توانند با مراجعه به سایت اطلاع‌رسانی سازمان ‌دارالقرآن‌الکریم به نشانی www.telavat.com مراحل ثبت نام خود را طی کنند.
داشتن تابعیت ایرانی و حفظ بودن حداقل 10 جزء از قرآن کریم از شرایط شرکت در این آزمون است.
این آزمون در 4 مرحله برگزار می‌شود که مرحله نخست آن شامل آزمون کتبی درک مفاهیم و حفظ قرآن است و در روز جمعه 18 اردیبهشت ماه سال 1394 رأس ساعت 9 صبح به طور هماهنگ در سراسر کشور برگزار خواهد شد و پذیرفته شدگان در آن به مرحله دوم که شامل آزمون شفاهی حفظ قرآن کریم است راه خواهند یافت.
مرحله دوم آزمون برای حافظان 20 و 10 جزء قرآن کریم مرحله نهایی خواهد بود و چنانچه آن را با موفقیت سپری کنند به ترتیب به آنها مدارک تخصصی درجه چهار و پنج حفظ قرآن کریم اعطا خواهد شد.
گروهی از حافظان کل قرآن کریم که از مرحله دوم این آزمون با موفقیت عبور کنند مدرک تخصصی درجه سه را با عنوان «حافظ کل» کسب خواهند کرد و در صورت ادامه مسیر با ورود به مرحله سوم و اثبات توانمندی خود در رابطه با ترجمه آیات و مفردات قرآن کریم و کسب حد نصاب حداقل 140 از نمره کل 180 در این مرحله، عنوان «حافظ ممتاز» قرآن کریم را به خود اختصاص خواهند داد.
آزمون مرحله سوم دهمین دوره اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم نیز 4 دی‌ماه سال 1394 به صورت تست‌های چهارگزینه‌ای در سازمان دارالقرآن الکریم برگزار خواهد شد.
اما آن دست از حافظان ممتاز قرآن کریم که بتوانند حداقل 150 نمره از مجموع 180 نمره مرحله سوم را کسب کنند این مجوز را خواهند یافت تا با ارائه مدارکی دال بر 10 سال سابقه تدریس به حافظان قرآن کریم آن را به تأیید شورای کارشناسی طرح برسانند و در فرصتی 6 ماهه، خود را برای شرکت در آزمون مرحله چهارم طرح و کسب درجه «استاد حفظ» قرآن کریم آماده کنند.
متقاضیان اخذ این مدرک با شرکت در آزمونی تستی-تشریحی و پاسخ به سؤالاتی در زمینه تفسیر و علوم قرآن در صورت کسب حداقل 75 نمره از 100، خواهند توانست مدرک استادی حفظ قرآن و یا به عبارتی مدرک تخصصی درجه یک حفظ قرآن را از آن خود کنند.
اعطای مدارک تخصصی درجه یک تا پنج به حافظان قرآن کریم طبق مصوبه 573 شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 8 آبان ماه 1384 به منظور ساماندهی و تسهیل خدمت رسانی دستگاه‌های اجرایی کشور به حافظان قرآن کریم، صورت می‌گیرد.
همچنین حافظان ممتاز قرآن کریم و اساتید حفظ طبق مصوبه 757 شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه مورخ 18 آبان‌ماه سال 1393 از مزایای زیر برخوردار خواهند بود؛
الف) دارندگان گواهینامه‌های مذکور در فهرست افتخارات(فعالیت‌های نخبگانی) بنیاد ملی نخبگان قرار می‌گیرند.
ب) دارندگان گواهینامه‌های مذکور چنانچه دانش آموخته یکی از رشته‌های قرآنی مجموعه الهیات و معارف اسلامی در یکی از مقاطع دانشگاهی باشند، می‌توانند بدون شرکت در آزمون و با اخذ پذیرش دانشگاه محل تقاضای خود در یک مقطع بالاتر در همان رشته ادامه تحصیل دهند.
ج) دانش آموختگان دانشگاهی سایر رشته‌ها که موفق به اخذ گواهینامه‌های مذکور شده‌اند، در صورت کسب حداقل 80 درصد امتیاز نهایی آخرین نفر پذیرفته شده در رشته مورد تقاضا، پذیرفته خواهند شد.
پایان پیام/خ

لیست فعالان حفظ غیر حضوری به همراه کارنامه

لیست اسامی دوستان ما که در کلاس غیر حضوری ثبت نام کرده و مشغول حفظ قرآن کریم می باشند .

پیشنهاد می کنم دوستانی که در حفظ قرآن هم سطح خودتون هستند انتخاب کرده و با آنها ارتباط مباحثه ای برقرار نمایید . مباحثه یکی از راههای بسیار موثر در حفظ قرآن می باشد .

البته  ارتباط اولیه بایستی با هماهنگی معلمتان صورت گیرد .

ردیف	نام	نام خانوادگی	کارنامه
1	محمد جواد	طوافی	link
2	محمد	الماسی	link
3	حسین	عاشورزاده	link
4		رضازاده	link
5		سلیمانی	link
6		راهپیما	link
7		وفایی خالص	link
8		خشت زر	link
9	سید یدالله	حسینی	link
10		ایقانی اعظم	link
11	محتبی	ناصری	link
12		مکاری	link
13		تقی آبادی	link
14	علی	امینی	link
15	محمدرضا	علی جانی	link
16	محمدجواد	توکلی	link
17	حسام	احمد یوسفی سرحدی	link
18	محسن	کدخدا شهریاری	link
19	رضا	کدخدا شهریاری	link
20	محمد مهدی	توحیدی	link
21		رفوشه	link
22	مهران	مهدوی	link
23	امیر علی	رمضان یارندی	link
24	طه	حمزه ای	link

نکات حفظ جزء15

نکات مهم برای راهنمایی در یادآوری محفوظات جزء پانزده:  

توجه: مطمئنا دانستن ترجمه ، مفاهیم، تفسیر و شان نزول آیات بهترین راهنما برای یادآوری آیات است ولی راههای میان بری برای خودم در نظر گرفتم که شاید به دردتون بخوره: 

نکات جزء15

*-ص286: ترتیب آیات و چینش کلمات در این صفحه را با دقت حفظ و مرور کنید .

*-ص286: به تفاوت جمله پایانی آیه 39 با کل آیه 22 با توجه به معنی دقت کنید.

*-ص289: ترتیب آیات و چینش کلمات در این صفحه را با دقت حفظ و مرور کنید .

*-ص291: ترتیب آیات و چینش کلمات در این صفحه را با دقت حفظ و مرور کنید .

*-ص297: آیه 31 را با دقت حفظ و مرور کنید . از آیات مشابه قرآن است .

*-ص300:آیات 54کهف با 89 و 41 اسراء خیلی شبیه است ، به تفاوت معنایی آنها توجه و در هنگام تلاوت از حفظ دقت نمایید.

*-ص300: تفاوت جمله آغازین آیه 58 را با آیه 133 با توجه به مفهوم آیه( ربک الغفور در یکی و در دیگری ربک الغنی ) ملاحظه و هنگام  تلاوت از حفظ دقت نمایید.

مفاهیم

سوره اسراء یکی از سوره هایی است که نکات آموزشی و کاربردی زیادی در آیات آن دیده می شود لذا به توجه به معانی ، شان نزول و تفسیر آن توصیه می نمایم .

*-ص 283:آیه 9:

جمله‏ى «یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ» را دو گونه مى‏توان معنا کرد:

الف: قرآن به پایدارترین شیوه هدایت مى‏کند.

ب: قرآن استوارترین ملّت‏ها و امّت‏ها را هدایت مى‏کند.

پیام‏ها:1 خرافات و اوهام در منطق استوار قرآن راه ندارد. «یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ» 2 قرآن تنها کتابى است که قوانین ابدى و ثابت دارد. «یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ» 3 دریافت اجر به ایمان و عمل نیاز دارد، «الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحاتِ» ولى براى دوزخى شدن، کفر به تنهایى کافى است. «الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ ... لَهُمْ عَذاباً» 4 عذاب الهى از هم اکنون آماده است. «أَعْتَدْنا» 5 بیم و امید در کنار هم باید باشد. «أَجْراً کَبِیراً ... عَذاباً أَلِیماً

*-ص283:آیه 11:

در قرآن از شتاب‏زدگى انسان و شرّخواهى او بارها سخن به میان آمده است: «وَ یَسْتَعْجِلُونَکَ بِالسَّیِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ»  یعنى از تو عذاب فورى مى‏خواهند. در آیه‏اى دیگر از قول کافران مى‏فرماید: «فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ»  مى‏گویند: خدایا اگر دین حقّ است، از آسمان بر ما سنگ بباران. سرچشمه‏ى این شتاب‏ها، جهل و عناد و تعصّب است.پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله فرمودند: «انما أهلک الناس العجلة» «3» بیشترین هلاکت و تباهى انسان از عجله است. بسیارى از نفرین‏هایى را هم که انسان علیه خود یا فرزندانش مى‏کند از همین عجله است.

پیام‏ها:1 عجله و شتاب، از آفات فکر و عمل بشر است. «وَ یَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ ... عَجُولًا» 2 انسان، فطرتاً خیرگِراست. «یَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَیْرِ» تشبیه شرّخواهى انسان به خیرخواهى او، نشانه‏ى آن است که انسان در اصل، خیرگِرا مى‏باشد.

3 آنان که به هدایت استوار قرآن «یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ» راه نیابند، شتابزده سراغ شرّ خواهند رفت. «یَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ» 4 عجله در نهاد هر انسانى وجود دارد، امّا باید جاى استفاده‏ى صحیح آن را بشناسیم. «کانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا. در قرآن از شتاب‏زدگى انسان و شرّخواهى او بارها سخن به میان آمده است: «وَ یَسْتَعْجِلُونَکَ بِالسَّیِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ»  یعنى از تو عذاب فورى مى‏خواهند. در آیه‏اى دیگر از قول کافران مى‏فرماید: «فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ»  مى‏گویند: خدایا اگر دین حقّ است، از آسمان بر ما سنگ بباران. سرچشمه‏ى این شتاب‏ها، جهل و عناد و تعصّب است.پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله فرمودند: «انما أهلک الناس العجلة» «3» بیشترین هلاکت و تباهى انسان از عجله است. بسیارى از نفرین‏هایى را هم که انسان علیه خود یا فرزندانش مى‏کند از همین عجله است.

*-ص 284: به ترجمه و توضیحات آیات 13 الی 39 دقت نمایید . آوردن تفسیر آنها از حوصله این یادداشت خارج است .

*-ص289:آیه 67:

وره الإسراء (17): آیه 67]

و هرگاه در دریا به شما محنت و رنج رسد، هر که را جز خداوند مى‏خوانید، محو و گم مى‏شود، پس چون شما را نجات دهد و به خشکى رساند، از او رومى‏گردانید. و انسان بسیار ناسپاس است.

یکى از دلایل فطرى بودن توحید، این است که انسان در حالت درماندگى و ناامیدى از همه وسایل مادّى، متوجّه یک نقطه غیبى مى‏شود که او را نجات دهد.

شخصى منکر خدا، از امام صادق علیه السلام دلیلى بر اثبات خدا مى‏خواست. حضرت پرسید: آیا تا کنون سوار کشتى شده‏اى که دچار حادثه شود؟ گفت: آرى، یک بار در سفرى دریایى کشتى ما متلاشى شد و من بر تخته پاره‏اى سوار شدم. امام پرسید: آیا در آن هنگام، دل تو متوجّه قدرتى بود که تو را نجات دهد؟ گفت: آرى. فرمود: همان قدرت غیبى، خداست.

پیام‏ها:1 ایمان و توبه‏ى موسمى و موضعى ارزشى ندارد. «مَسَّکُمُ الضُّرُّ» ...

2 در گرداب خطر، انسان یکتاپرست مى‏شود، «إِلَّا إِیَّاهُ» و نارسایى همه‏ى اسباب ظاهرى و پندارى روشن مى‏گردد. «ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ» 3 فاصله گرفتن از وسایل مادّى، عامل درک بهتر حقایق است. «مَسَّکُمُ الضُّرُّ فِی الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلَّا إِیَّاهُ» 4 جز خداوند، هر معبودى محو و نابود مى‏شود. «ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلَّا إِیَّاهُ» 5 دعاى خالصانه مستجاب مى‏شود. «إِلَّا إِیَّاهُ فَلَمَّا نَجَّاکُمْ» 6 آسایش، عامل غفلت است. «نَجَّاکُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ» 7 جاذبه‏هاى دنیا به قدرى دلفریب است که انسان پس از ساعتى نجات از مهلکه، همه چیز را فراموش مى‏کند. «فَلَمَّا نَجَّاکُمْ ... أَعْرَضْتُمْ» 8 فراموش کردن خداوند پس از نجات، جلوه‏ى روشن کفران است. «وَ کانَ الْإِنْسانُ کَفُوراً.

*-290:آیه 79:

و پاسى از شب را بیدار باش و تهجّد و عبادت کن، و این وظیفه‏اى افزون براى توست، باشد که پروردگارت تو را به مقامى محمود و پسندیده برانگیزد.

«هجود»، به معناى خوابیدن است و «فَتَهَجَّدْ»، به معناى برطرف کردن خواب با عبادت مى‏باشد.

نماز شب از نمازهاى بسیار با فضیلت است و در سوره‏هاى مزّمل و مدّثر آمده است: «قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا» در روایات بیش از 30 فضیلت براى نمازشب برشمرده شده است که به برخى از فضایل آن اشاره مى‏شود:

تمام انبیا نمازشب داشتند. نماز شب، رمز سلامتى بدن و روشنایى قبر است. نماز شب، در

اخلاق، رزق، برطرف شدن اندوه، اداى دین و نور چشم مؤثّر است.

نماز شب، گناه روز را محو مى‏کند و نور قیامت است.

امام صادق علیه السلام مى‏فرماید: پاداش نماز شب آن قدر زیاد است که خداوند مى‏فرماید:

 «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ»

هیچ کس پاداشى را که براى آنان در نظر گرفته شده نمى‏داند.

امام صادق علیه السلام مى‏فرماید: شرف مؤمن، نماز شب است و عزّتش، آزار و اذیّت نکردن مردم.

ابو ذر کنار کعبه مردم را نصیحت مى‏کرد که براى وحشت و تنهایى قبر، در دل شب دو رکعت نماز بخوانید.

درمانده کسى است که از نماز شب محروم باشد.

بهترین شما کسى است که اطعام کند، سلام را آشکارا بدهد و هنگامى که مردم در خوابند، نماز بخواند.

سه چیز بر پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله واجب بود و بر دیگران مستحبّ: نماز شب، مسواک و سحرخیزى.

در کلمه‏ى «مَقاماً» عظمت نهفته است (به خاطر تنوین) و در روایات آمده که «مقام محمود» همان شفاعت است.

حضرت على علیه السلام مى‏فرماید: گناهان و اعمال و رفتار بد انسان، موجب محرومیّت او از نمازشب مى‏شود.

خداوند به تمام قطعات زمان سوگند یاد کرده است. مثلًا: «وَ الْفَجْرِ» ، «وَ الصُّبْحِ» ، «وَ النَّهارِ» ، «وَ الْعَصْرِ» اما به سحر سه بار سوگند یاد شده است: «وَ اللَّیْلِ إِذا یَسْرِ» ، «وَ اللَّیْلِ إِذا عَسْعَسَ» ، «وَ اللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ»  یعنى سوگند به شب هنگام تمام شدنش.

و در باره‏ى استغفار در سحر دو آیه آمده است: «وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» «1»، «الْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحارِ» «2»

پیام‏ها:1 نماز شب بر پیامبر اسلام واجب بود. «فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ» آرى مقام رهبرى، مستلزم تکالیف سنگین‏ترى است.

2 دل شب بهترین زمان براى عبادت است. «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ» 3 مقامات پسندیده معنوى، در سایه‏ى عبادت و عبودیّت پیدا مى‏شود. «فَتَهَجَّدْ، مَقاماً مَحْمُوداً» 4 ما با عبادت‏هاى خویش، حقى بر خدا نداریم که طلب کنیم، هر چه هست، امید است و فضل او. «عَسى‏» 5 نماز شب به تنهایى کافى نیست، کمالات دیگرى نیز لازم است. «عَسى‏» 6 تا کسى خود گامى به سوى کمال برندارد، خداوند او را به مقامى نمى‏رساند.

 «فَتَهَجَّدْ ... یَبْعَثَکَ رَبُّکَ» 7 مقامى ارزشمند است که نزد خدا پسندیده باشد، و گر نه شهرت‏هاى پوچ، ارزشمند و ماندگار نیست. آرى دود به هوا و بالا مى‏رود، ولى روسیاه است.

 «یَبْعَثَکَ رَبُّکَ» 8 خداوند، خودش شفاعت را براى اولیا پسندیده است، نه آنکه اولیاى الهى نسبت به بندگان از خدا مهربان‏تر باشند. «یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً.

*-ص290:آیه 82

و آنچه از قرآن فرو مى‏فرستیم، مایه‏ى شفا (ى دل) و رحمتى براى مؤمنان است و ستمگران را جز خسران نمى‏افزاید.

کلمه‏ى «مِنَ» در «مِنَ الْقُرْآنِ»، به معناى «بعض» نیست تا دلالت کند بر اینکه بعضى از قسمت‏هاى قرآن شفاست، بلکه بیان مى‏کند که هر آنچه از قرآن کریم نازل مى‏شود، شفابخش است.

با آنکه قرآن براى هدایتِ همه است «هُدىً لِلنَّاسِ»  ولى تنها کسانى از این نور بهره مى‏برند که پنجره‏ى روح خود را به سوى آن باز کنند و لجاجت و عناد را کنار گذاشته، با روحى سالم به سراغ قرآن روند «هُدىً لِلْمُتَّقِینَ» «2» و لذا لجوجانِ بیماردل را جز خسارت نمى‏افزاید. مانند باران که وقتى بر مردارى ببارد، بوى تعفّن برخیزد، هر چند باران زلال و پاک است.

استدلال قرآن، رکود فکرى را شفا مى‏دهد موعظه‏ى قرآن، قساوت را درمان مى‏کند

تاریخ قرآن تحیّر را برطرف مى‏سازد زیبایى آهنگ و فصاحتش روح فرارى را جذب مى‏کند قوانین و احکامش عادات خرافى را ریشه کن مى‏سازد تلاوت و تدبر در آن، بیمارى غفلت را شفا مى‏بخشد تبرّک به آن، امراض جسمى را شفا مى‏دهد و رهنمودهاى آن، تاریکى‏ها را روشن مى‏کند.

شفاى قرآن با شفاى داروهاى مادّى تفاوت‏هاى زیادى دارد. داروى قرآن، ضررى را به دنبال ندارد، کهنه نمى‏شود و تاریخ مصرف ندارد. شفا یافته‏ى قرآن عامل شفاى دیگران مى‏شود. در نسخه‏ى شفاى قرآن اشتباه نیست، همیشه و در اختیار همه است، طبیب این دارو، هم ما را مى‏شناسد، هم دوستمان دارد و هم نتیجه‏ى نسخه‏اش ابدى است، نسخه و داروى او هم مشابه ندارد.

حضرت على علیه السلام مى‏فرماید: «فان القرآن شفاء من اکبر داء و هو الکفر و النفاق و الغى و الضلال» «1»، قرآن درمان بزرگ‏ترین دردهاست که کفر و نفاق و گمراهى باشد.

خداوند رحمت را بر خود لازم نموده است: «کَتَبَ عَلى‏ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ» «2» و پیامبرش را براى جهانیان، رحمت قرار داده است، «رَحْمَةً لِلْعالَمِینَ» «3» هم امّتش نسبت به هم رحمت دارند، «رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» «4» و هم کتابش رحمت است. «شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ»

پیام‏ها:1 چون قرآن از جانب خدایى است که خالق بشر و فطرتِ اوست، قوانین آن نیز با فطرت مطابق و نجات دهنده‏ى اوست. «شِفاءٌ» 2 آنچه از سوى خداى رحمان و رحیم باشد، رحمت است. «رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ» 3 چون کافران به اوامر و نواهى قرآن عمل نمى‏کنند، نزول هر دستور، جرمشان را بیشتر و خسارتشان را افزون‏تر مى‏سازد. «لا یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَساراً.

*-ص296:آیه 24

درباره‏ى هیچ چیز و هیچ کار، مگو که من آن را فردا انجام مى‏دهم،

مگر آنکه (بگویى:) اگر خدا بخواهد. و اگر فراموش کردى (گفتن: ان شاء اللّه، همین که یادت آمد) پروردگارت را یاد کن و بگو: امید است که پروردگارم مرا به راهى که نزدیک‏تر است، راهنمایى کند.

گفتنِ «ان شاء الله» که اعتقاد به قدرت و مشیّت الهى را مى‏رساند، تکیه کلام اولیاى الهى است. چنان که در قرآن نیز از زبان پیامبران نقل شده است یعقوب به فرزندانش مى‏گوید:

 «ادْخُلُوا مِصْرَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِینَ»  وارد مصر شوید، إن شاء اللَّه در امانید، خضر به موسى مى‏گوید: «سَتَجِدُنِی إِنْ شاءَ اللَّهُ صابِراً»  اگر خدا بخواهد مرا شکیبا خواهى یافت. حضرت شعیب به حضرت موسى مى‏گوید: «سَتَجِدُنِی إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّالِحِینَ»  و حضرت اسماعیل به پدرش حضرت ابراهیم مى‏گوید: «سَتَجِدُنِی إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ»  مرا ذبح کن که به خواست خدا مرا از شکیبایان خواهى یافت.

البتّه مراد از گفتن «إِنْ شاءَ اللَّهُ» و «أَعُوذُ بِاللَّهِ» و امثال آن، لقلقه‏ى زبان نیست، بلکه داشتن چنین بینشى در تمام ابعاد زندگى و در باور و دل انسان است.

امام صادق علیه السلام فرمود: در نوشته‏هاى خود نیز «إِنْ شاءَ اللَّهُ» را فراموش نکنید. روزى دستور داد نامه‏اى بنویسند، هنگامى که نامه را بدون «إن شاء اللَّه» دید، فرمود: «کیف رجوتم أن یتم هذا؟» چگونه امید دارید که این کار به سامان برسد؟  پیامبر اسلام هنگام ورود به

قبرستان مى‏فرمود: «و انا ان شاء الله بکم لاحقون» اگر خدا بخواهد ما هم به شما خواهیم پیوست، در حالى که مرگ، حتمى است.

انسان در عین حال که اراده دارد و آزاد است، ولى به طور مستقل نیست و همه‏ى کارها به او سپرده نشده که بدون خواست خدا هم بتواند کارى انجام دهد. یعنى انسان نه در جبر است و نه اختیار تمام امور به او داده شده است، بلکه آزادى انسان در سایه‏ى مشیّت خداوند است. «إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللَّهُ»

پیام‏ها:1 در سخن گفتن و تصمیم‏گیرى خدا را فراموش نکنیم. «وَ لا تَقُولَنَّ» ...

2 هرگز خود را مستقل از خدا ندانیم و بطور قطع از انجام کارى هر چند کوچک، در آینده خبر ندهیم. «لا تَقُولَنَّ ... إِنِّی فاعِلٌ» ...

3 به امکانات و توان خود تکیه نکنیم، که فراهم بودن مقدّمات، تضمین کننده انجام قطعى کار نیست. «لا تَقُولَنَّ ... إِنِّی فاعِلٌ» ... در آنچه هم یقین داریم، باید «إِنْ شاءَ اللَّهُ» بگوییم.

4 انسان پیوسته نیازمند خداست و در هر کارى باید خود را وابسته به اراده‏ى الهى بداند. «لا تَقُولَنَّ لِشَیْ‏ءٍ إِنِّی فاعِلٌ» ...

5 جبران از دست رفته‏ها لازم است. «وَ اذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسِیتَ» 6 پیامبران نیز به تعلیم و هدایت الهى نیاز داشته‏اند. «قُلْ عَسى‏ أَنْ یَهْدِیَنِ رَبِّی» 7 اظهار امیدوارى به امدادهاى الهى، از شیوه‏هاى صحیح دعاست. «عَسى‏» ...

8 هدایت مراحلى دارد و همه‏ى آنها به دست خداوند است. «أَنْ یَهْدِیَنِ رَبِّی لِأَقْرَبَ مِنْ» ...

9 باید راه میان‏بُر و نزدیک‏ترین راه به حقّ و صواب را پیدا کرد. «لِأَقْرَبَ مِنْ هذا» ...

10 رسیدن به رشد برتر، آرزوى انبیاست. «عَسى‏ أَنْ یَهْدِیَنِ رَبِّی لِأَقْرَبَ» ...

11 براى انبیا نیز رشد و رسیدن به مراحل بالاتر وجود دارد. «عَسى‏ أَنْ یَهْدِیَنِ رَبِّی لِأَقْرَبَ مِنْ هذا رَشَداً» 12 تداوم ذکر خدا، کوتاه‏ترین راه رسیدن به رشد است. «وَ اذْکُرْ رَبَّکَ ... عَسى‏ أَنْ یَهْدِیَنِ رَبِّی لِأَقْرَبَ مِنْ هذا رَشَداً.

*-ص296:آیه 25

یهودیان در مورد مقدار توقّف اصحاب کهف در غار، از حضرت على علیه السلام سؤال کردند.

حضرت فرمود: 309 سال. گفتند: در کتاب ما 300 سال آمده است! آن حضرت فرمود:

9 سال به خاطر تفاوت سال شمسى و قمرى است.

در تفسیر مراغى این تفاوت نه سال را، نشانه‏ى معجزه بودن قرآن دانسته که چه اندازه دقیق است و تفاوت سال‏هاى قمرى و شمسى را هم در نظر گرفته است.

ممکن است گفته شود: مقدار، همان سیصد سال بوده که مردم نه سال به آن افزوده‏اند، «وَ ازْدَادُوا تِسْعاً» از این رو خداوند در جواب مى‏فرماید: «قُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما لَبِثُوا» بگو: خدا داناتر است.

عمر انسان حدّ معیّنى ندارد، مثل آب نیست که در صد درجه بجوشد و در درجه‏ى صفر یخ بزند. در آزمایش‏ها عمر بعضى موجودات زنده تا دوازده برابر افزایش یافته است. چنانچه در جراید نوشتند: ماهى منجمدى که مربوط به چند هزار سال پیش بود و در میان یخهاى قطبى پیدا شد، پس از قرار گرفتن در آب ملایم، زندگى را از سر گرفت.

اگر آمار، ساده و عادّى بیان شود، ممکن است یا فراموش شود و یا شنونده به آن توجّه خاص نکند. مثلا اگر بیمارى به پزشک بگوید: من چهار ساعت در نوبت نشسته‏ام، یا بگوید چهار ساعت 7 دقیقه کم، توجّه پزشک تفاوت دارد. زیرا ارقام گاهى براى بیان کم و زیاد است و خیلى در آن دقّت نیست، ولى اگر ریز و دقیق بیان شود، شنونده را جذب مى‏کند. لذا درباره مدّت تبلیغ حضرت نوح مى‏فرماید: هزار سال مگر پنجاه سال، تا اعلام کند ارقام دقیق است. در این آیه نیز مى‏فرماید: سیصد سال و سپس مى‏فرماید: نه سال اضافه. تا بگوید آمار دقیق است.

پیام‏ها:1 شیوه بیان آمار و اعداد باید دقیق باشد. «ثَلاثَ مِائَةٍ سِنِینَ وَ ازْدَادُوا تِسْعاً» 2 دقّت در بیان ارقام و آمار، آن را در ذهن، ماندگارتر مى‏کند. «ثَلاثَ مِائَةٍ سِنِینَ وَ ازْدَادُوا تِسْعاً»

 [سوره الکهف (18): آیه 27]

وَ اتْلُ ما أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنْ کِتابِ رَبِّکَ لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ لَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً (27)

و آنچه را که از کتاب پروردگارت به تو وحى شده است (بر مردم) بخوان، (سنّت‏ها و) کلمات الهى را تغییر دهنده‏اى نیست و هرگز جز او پناهگاهى نخواهى یافت (که به آن پناهنده شوى).

نکته‏ها:

از بهانه‏هاى مخالفان پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله، این بود که از آن حضرت تقاضاى تغییر و تبدیل قرآن را داشتند و مى‏گفتند: «ائْتِ بِقُرْآنٍ غَیْرِ هذا أَوْ بَدِّلْهُ»  قرآن دیگرى بیاور یا آن را عوض کن. پیامبر در جواب آنان مى‏فرمود: این در اختیار من نیست، تبدیل آیات تنها کار خداوند است.

*-ص300: خواندن ترجمه و تفسیر داستان هم نشینی حضرت موسی (ع) و حضرت حضر (ع) در آیات 60 ای 82 توصیه می نمایم .

نکات حفظ جزء14

نکات مهم برای راهنمایی در یادآوری محفوظات جزء چهارده:  

توجه: مطمئنا دانستن ترجمه ، مفاهیم، تفسیر و شان نزول آیات بهترین راهنما برای یادآوری آیات است ولی راههای میان بری برای خودم در نظر گرفتم که شاید به دردتون بخوره: 

*-ص263: آیات 31 تا 40 با آیات 11 تا 16 سوره اعراف تشابه معنایی و مکانی زیادی دارند وبایستی خیلی با دقت خوانده شود.

*-ص268:  آخرین کلمه آیات 11 و 12 به ترتیب " ان فی ذالک لآیه لقوم یتفکرون "  و " ان فی ذالک لآیات لقوم یعقلون "  می باشد که در آیات 3 و 4 سوره رعد نیز ترتیب آنها همین است . (البته جمله انتهایی آیه 3 سوره رعد " ان فی ذالک لآیه لقوم یتفکرون " می باشد ).

*-ص 269 : ترتیب آیات و چینش کلمات در این صفحه خیلی فرار است ، با دقت حفظ و مرور کنید .

*-ص 270: آیات 31 و 33 را با دقت به معنا مرور کنید.(شروع آیه 33 مشابه شوع آیه 53 اعراف است)

*-ص 272: آیات 49 تا 53 را با دقت مرور کنید.

*-ص 273:آیات 61 تا 64 را با دقت مرور کنید.

*-ص 273: به تشابه معنایی و مکانی آیه 64 با آیه 105 سوره نساء دقت کنید .

*-ص 274: انتهای آیات 65 ، 67 و 69 به ترتیب جملات  " ان فی ذالک لایه لقوم یسمعون " ، " ان فی ذالک لایه لقوم یعقلون " و " ان فی ذالک لایه لقوم یتفکرون " می باشد . توجه شود در این صفحه کلمه لایات بصورت جمع نداریم . ضمنا با نکته صفحه 268 مقایسه شود .

*-ص 276: آیه 82 معمولا در قرائت از حفظ فراموش می شود ؟

*-ص 277: ترتیب آیات و چینش کلمات در این صفحه خیلی فرار است ، با دقت حفظ و مرور کنید .

*-ص279: ترتیب آیات و چینش کلمات در این صفحه خیلی فرار است ، با دقت حفظ و مرور کنید .

*-ص 279: جمله انتهایی آیه 106 " ... غضب من الله و لهم عذاب عظیم" می باشد.

*-ص 279:آیات 106 تا 109 را با دقت مرور کنید.

*-ص280: آیه 111 را با دقت به معنا مرور کنید.

*-ص280: کلمات انتهایی آیات94 و 106" عذاب عظیم" و آیات 104 و 117 " عذاب الیم " می باشد.

*-ص280:به تفاوت جمله پایانی آیات 118 و 33 دقت شود .

*-ص281: به تفاوت جمله پایانی آیات 119 نحل با 153 اعراف دقت شود .

*-ص281:با توجه به نکات گفته شده در این جزء سوره نحل از سوره های مهم در حفظ می باشد و برای تثبیت آن بایستی به طور منظم مرور شود . حفظ صفحات و شماره آیات همچنین مرور آیات ابتدای صفحات و انتهای صفحات به طور مجزا توصیه می شود .

مفاهیم

*-ص262:آیه 9: 9- یقینا ما قرآن را نازل کرده‏ایم، و حتما ما حافظ و نگاهدار آن هستیم

منظور از کلمه (الذِّکْرَ) قرآن مجید است «1» کلمه ذکر از این نظر براى قرآن بکار رفته که قرآن مجید، حق و باطل، سعادت و شقاوت، خیر و شرّ، واجب و حرام، دنیا و آخرت و ... خلاصه هر چیزى را که لازم به تذکر است ذکر میکند، و بشر را نسبت به آنها یادآورى مینماید. گواه بر این معنى قسمتى از آیه- 89- سوره: نحل است که میفرماید:

وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ.

یعنى یا محمّد صلّى اللّه علیه و آله ما این کتاب یعنى قرآن را در حالى بر تو نازل کرده‏ایم که بیانى است براى هر چیزى.

چون خداى علیم در این آیه شریفه نفرموده: ما از چه نظر حافظ و نگاهدار قرآنیم پس معلوم میشود: ذات مقدسش از هر نظر حافظ و نگاهدار قرآن است. هم از نظر: از بین رفتن آن، هم از لحاظ کم و زیاد شدن، هم از جهت تغییر احکام و ... خلاصه از آنچه که قرآن را از آن مقدار و کمیتى که نازل شده دیگرگون نماید. جالب توجه اینکه چون خدائى خداوند پایان‏پذیر نیست پس محفوظ بودن قرآن نیز پایان‏پذیر نخواهد بود.

محفوظ بودن قرآن در این آیه مؤکد به چهار تأکید است 1- انّا- 2- نحن- 3- انّا- 4- لحافظون. پس با توجه به مطالب فوق، معنى آیه چنین میشود: حتما ما قرآن را نازل کرده‏ایم، نه اینکه فرشتگان، یا پیامبر اسلام، یا دیگرى آنرا ساخته و پرداخته باشد. مائیم که حافظ و نگاهدار قرآنیم، نه اینکه دیگران بتوانند قرآن را از شرّ دشمنانش حفظ کنند. و راستى بهترین

گواه بر این موضوع همین است که خداى توانا قرآن مجید را از روز نزولش تا به حال که هزار و چهار صد سال از آن مى‏گذرد حفظ و نگاهدارى نموده است. در صورتى که دشمنان قرآن از حد و حساب خارجند! و به همین دلیل که خداى یکتا و بزرگ، قرآن را تا به حال محفوظ داشته یقینا در آینده نیز نگاه خواهد داشت-

*-ص264: آیه44:  منظور از کلمه (أَبْوابٍ) در اینجا:- چنانکه در حدیث ذیل خواهیم خواند- طبقات و منازل دوزخ است. ضمیر کلمه (مِنْهُمْ) به کلمه (غاوین) باز میگردد که نیز در آیه قبل مى‏باشد. کلمه (جُزْءٌ مَقْسُومٌ) به معنى سهمیه و نصیب است پس با توجه به مطالبى که گفته شد معنى آیه چنین مى‏شود: دوزخ داراى هفت طبقه مى‏باشد. و براى اهل هر طبقه‏اى از آن یک سهمیه و نصیب معلوم و مشخصى از عذاب و عقاب خواهد بود. گواه بر اینکه کلمه (أَبْوابٍ) در اینجا به معنى طبقات مى‏باشد حدیث ذیل است- مؤلف.

حضرت على بن أبی طالب علیه السّلام میفرماید: دوزخ داراى هفت باب، یعنى هفت طبقه است که هر طبقه‏اى بالاى طبقه دیگرى مى‏باشد. بعدا آن بزرگوار دست خود را روى دست دیگر نهاد و بدین وسیله طبقه‏بندى دوزخ را براى بینندگان مجسم نمود و فرمود: طبقه‏بندى دوزخ اینطور است. بعدا فرمود:

خداوند توانا توسعه بهشت را بوسیله عرض آن، و توسعه دوزخ را بوسیله عمق و گودى آن قرار داده است، بدین شرح: نام پایین‏ترین طبقات دوزخ: جهنم، نام طبقه بالاى آن: لظى، نام طبقه ما فوق آن: حطمه (بضم حاء و فتح طاء و میم)، نام طبقه بالاى آن: سقر (بفتح سین و قاف) نام طبقه ما فوق آن: جحیم نام طبقه بالاى آن: سعیر، و نام طبقه بالاى آن: هاویه است. روایات دیگرى نیز در باره طبقه‏بندى دوزخ وارد شده که با آنچه گفته شد اختلاف دارند

*-ص266:آیه87: در روایات شیعه و سنى آمده است که مراد از «سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی»، سوره حمد مى‏باشد. زیرا این سوره در هر نماز دو بار خوانده مى‏شود و دو بار نازل شده و در روایتى آمده که خداوند مى‏فرماید: من سوره حمد را میان خود و بنده‏ام دو قسمت کرده‏ام نیمى از آن در مورد من است و نیمى از آن به بندگانم ارتباط دارد. (از «بسم اللَّه» تا «مالک یوم الدین» مربوط به خداست و از «ایّاک نَعبد» که اظهار عبودیّت و استمداد و دعاست مربوط به بندگان است.)

البتّه بعضى گفته‏اند مراد از «الْمَثانِی» خود قرآن است، «سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی» به معناى هفت آیه از قرآن است، که همان سوره حمد باشد. و دلیل این سخن آیه «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ» «1» یعنى خداوند بهترین حدیث را نازل کرد، کتابى که آیاتش متشابه و هماهنگ و تکرارى است.

پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله فرمودند: «من اعطاه الله القرآن فراى ان رجلا اعطى افضل مما اعطى فقد صغر عظیما و عظم صغیرا» «2» یعنى کسى که خداوند به او قرآن عطا کند و چنین تصور کند که به دیگرى چیز بهترى داده شده، قرآنِ بزرگ را کوچک شمرده و غیر قرآن را که کوچک است، بزرگ دانسته است

*-ص274:آیه 67: نکته‏ها:

کلمه‏ى «سکر» به معناى از دست دادن عقل است و کلمه‏ى «سکر» به منشأ آن مى‏گویند.

در دو آیه قبل سخن از آب و شیر بود که دو نوشیدنى طبیعى و مستقیم است. این آیه سخن از نوشیدنى‏هایى است که ما از طریق فشردن میوه‏ها بدست مى‏آوریم. آنجا که دست خدا در کار است، همه لطف و صفاست، آب باران و شیر خالص، ولى آنجا که دستِ بشر دخالت مى‏کند، گاهى رزق نیکو حاصل مى‏شود و گاهى شراب که مایه‏ى فساد و تباهى است.

پیام‏ها

1 هر چیزى که سبب مستى شود، رزق نیکو نیست. «سَکَراً وَ رِزْقاً حَسَناً» 2 آنچه خدا آفریده خوب است، این ما هستیم که آنها را در چه راهى مصرف کنیم، یا چه کارهایى روى آنها انجام دهیم. «تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَراً وَ رِزْقاً حَسَناً» 3 در آفرینش میوه‏ها (تنوع رنگ و طعم و خواص آنها و فواید کوتاه مدّت و دراز مدّت آنها و ترکیبات آنها و تأمین نیازمندى‏هاى انسان و مقدار تولید آن و مناسبت محل تولید با ساکنان منطقه و دسترسى انسان به آنها و عواملى که در پیدایش آنها بکار رفته) نشانه‏اى براى توجّه به خالق است. إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً.

*-ص278:آیه94:

پس هر گاه خواستى قرآن بخوانى، از (شر) شیطان رانده شده به خداوند پناه ببر.

البتّه شیطان را بر کسانى که ایمان آورده و بر پروردگارشان توکّل مى‏کنند، غلبه و سلطه‏اى نیست.

هر کار خوبى ممکن است آفاتى داشته باشد، همان گونه که عزّت، آفتى دارد مثل تکبّر و خدمت به مردم، آفتى دارد مثل منت گذاشتن، قرائت قرآن نیز ممکن است آفاتى از قبیل خودنمایى، کسب درآمد، رقابت‏هاى منفى، فریب مردم، فهم غلط، تفسیر به راى و ... داشته باشد که انسان باید هنگام تلاوت قرآن از شرّ همه‏ى آفات، به خداوند پناه ببرد.

امام صادق علیه السلام فرمود: تلاوت نیاز به سه چیز دارد: قلب خاشع و بدن فارغ و موضع خالى.

یعنى حالتى که در آن پیش داورى نباشد.

قرآن اگر همراه با تفسیر و نظرات امامان معصوم علیهم السلام باشد، «کتاب الله و عترتى لن یفترقا» و بر دل‏هاى پاک وارد شود، «هُدىً لِلْمُتَّقِینَ» سبب هدایت و رشد و زیاد شدن ایمان و علم مى‏گردد. چنان که قرآن مى‏فرماید: اى پیامبر هر گاه قرآن تلاوت مى‏کنى ما میان تو و کسانى که ایمان به آخرت ندارند مانعى قرار مى‏دهیم

در روایات مى‏خوانیم: پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله هنگام تلاوت قرآن جمله «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» را مى‏خواندند.

پیام‏ها

1 از خطر نفوذ شیطان در بهترین افراد و مقدّس‏ترین کار غافل نباشید. (تلاوت قرآن از شخصى مثل پیامبر اکرم هم نیاز به استعاذه دارد) 2 شیطان به سراغ همه مى‏آید، امّا در همه تأثیرگذار نیست. «لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا» 3 ایمان و توکّل، قلعه‏اى است که انسان را از آسیب‏پذیرى حفظ مى‏کند. «لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا» 4 پناه بردن به خداوند، نشانه‏ى ایمان به او و توکّل بر اوست. «فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ ... آمَنُوا وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ» 5 پناه بردن شما همراه پناه دادن اوست. (پس پناه ببرید، «فَاسْتَعِذْ» تا او شما را پناه دهد و اگر او پناه ندهد، پناهندگى ما بیهوده است.)

6 جز پناهندگى به او راه دیگرى نیست. فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ.

*-ص279:آیه 105:

جز این نیست که دروغ را تنها کسانى مى‏سازند که آیات خدا را باور ندارند و آنان خود دروغگویانند، (نه پیامبرى که با تمام وجود به خدا ایمان دارد)

در دو آیه قبل کفّار در تهمتى که به پیامبر اکرم مى‏زدند گفتند: این آیات را بشرى به او یاد داده و او به دروغ آن را به خدا نسبت مى‏دهد خداوند در پاسخ فرمود: آن شخصِ معلّم عرب نیست علاوه بر آنکه آن همه معارف قرآن را خداوند به کافرى نمى‏دهد، و در این آیه مى‏فرماید: پیامبر کسى نیست که حرف دیگران را به خدا نسبت دهد، این کار کسانى است که ایمان ندارند.

قرآن مى‏فرماید: اگر کلامى را به‏دروغ به‏ما نسبت دهند، رگ حیاتشان را قطع مى‏کنیم.

در تفسیر در المنثور و المیزان از رسول اکرم صلى اللَّه علیه و آله آمده: مؤمن ممکن است گرفتار زنا و دزدى شود، امّا دروغ نمى‏گوید!. سپس این آیه را تلاوت فرمودند.

نکات حفظ جزء 13

نکات مهم برای راهنمایی در یادآوری محفوظات جزء سیزده:  

توجه: مطمئنا دانستن ترجمه ، مفاهیم، تفسیر و شان نزول آیات بهترین راهنما برای یادآوری آیات است ولی راههای میان بری برای خودم در نظر گرفتم که شاید به دردتون بخوره:    

جزء13

*-ص243: هر 3 آیه (65 و 68 و 69) با ولما آغاز می شود .

*-ص247: درآیه 96 جمله  " فلما ان جاءالبشیر" با جمله " فلما جاءه الرسول " در آیه 50 مشابه است .

*- ص 248: ترتیب آیات در این صفحه را بیشتر تمرین نمایید.

*-ص 251: درآیه 16 جمله  " ام جعلوا لله شرکاء خلقوا کخلقه " با جمله  " و جعلوا لله شرکاءالجن و خلقهم و خرقوا  " در آیه 101 سوره انعام مشابه است و بایست با دقت بیشتر تلاوت شود .

*-ص255: آیات این صفحه با آیات صفحه 249 را از هم تمییز دهید.

مفاهیم

*ص243:آیه67: حضرت یعقوب علیه السلام به هنگام سفر برادران به مصر چهار نکته توحیدى مى‏گوید:

اوّل: «ما أُغْنِی عَنْکُمْ»، یعنى من با این سفارش ورود از چند در نمى‏توانم چیزى از مقدّرات خدا را از شما دور کنم.

دوّم: در آیه قبل فرمود: «إِلَّا أَنْ یُحاطَ بِکُمْ»، یعنى مگر آنکه همه شما به گونه‏اى که تصوّر نمى‏کردید گرفتار حادثه‏اى شوید.

سوّم: در آیه‏ى 64 فرمود: «فَاللَّهُ خَیْرٌ حافِظاً».

چهارم: در آیه 67 فرمود: «عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ».

آرى، رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله سراپا توجّه به خدا و توحید دارد، امّا فرزندان یعقوب در سفر تنها مى‏گفتند: «وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ» یعنى ما خودمان برادرمان را حفظ مى‏کنیم. در این گفتگوها سیماى موحّد مخلص، با افراد عادّى به زیبایى نشان داده مى‏شود

*ص247: آیات 97 و 98 : فرزندان یعقوب موحّد بودند و به مقام والاى پدرشان آگاه بودند «یا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا» آنچه به عنوان «ضلال» به پدر نسبت داده‏اند، مراد گمراهى در عقیده نیست، بلکه گمراهى در تشخیص و علاقمندى او به یوسف بود.

براى ظالم سه روز است: روز قدرت، روز مهلت و روز ندامت.

براى مظلوم نیز سه روز است: روز حسرت که مورد ظلم قرار گرفته، روز حیرت که در فکر چاره‏اندیشى است و روز نصرت در این دنیا یا جهان آخرت.

کسانى که در اثر اشتباه به پدر گفتند: «إِنَّ أَبانا لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ» بعد از توجّه به اشتباه مى‏گویند: «إِنَّا کُنَّا خاطِئِینَ» در تفسیر مجمع البیان و أطیب البیان آمده است که حضرت یعقوب در انتظار شب جمعه یا سحر بود تا براى فرزندانش دعا کند.

*ص255:آیه 43:

در آخرین آیه مورد بحث (همانگونه که این سوره در آغاز از نام قرآن و کتاب اللَّه شروع شده) با تاکید بیشترى روى معجزه بودن قرآن، سوره رعد را پایان مى‏دهد، و مى‏گوید:" این کافران مى‏گویند تو پیامبر نیستى" (وَ یَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا).

هر روز بهانه‏اى مى‏تراشند، هر زمان تقاضاى معجزه‏اى دارند و آخر کار هم باز مى‏گویند تو پیامبر نیستى! در پاسخ آنها بگو" همین کافى است که دو کس میان من و شما گواه باشد یکى اللَّه و دیگرى کسانى که علم کتاب و آگاهى از قرآن نزد آنها است"! (قُلْ کَفى‏ بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ).

هم خدا مى‏داند که من فرستاده اویم، و هم آنها که از این کتاب آسمانى من یعنى قرآن آگاهى کافى دارند، آنها نیز به خوبى مى‏دانند که این کتاب ساخته و پرداخته مغز بشر نیست، و جز از سوى خداى بزرگ امکان ندارد نازل                        تفسیر نمونه، ج‏10، ص: 254

 شده باشد، و این تاکیدى است مجدد بر اعجاز قرآن از جنبه‏هاى مختلف که ما شرح آن را در جاهاى دیگر مخصوصا در کتاب" قرآن و آخرین پیامبر" داده‏ایم.

بنا بر آنچه در بالا گفتیم منظور از مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ، آگاهان از محتواى قرآن مجید است.

ولى بعضى از مفسران احتمال داده‏اند که اشاره به دانشمندان اهل کتاب باشد، همانها که نشانه‏هاى پیامبر اسلام ص را در کتب آسمانى خویش خوانده بودند، و از روى علاقه و آگاهى به او ایمان آوردند.

ولى تفسیر اول صحیحتر به نظر مى‏رسد.

در بسیارى از روایات آمده است که منظور از مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ على بن ابى طالب ع و ائمه هدى است، که در تفسیر نور الثقلین و برهان این روایات جمع آورى شده.

این روایات دلیل بر انحصار نیست و همانگونه که بارها گفته‏ایم اشاره به مصداق یا مصداقهاى تام و کامل است و در هر حال تفسیر اول را که ما انتخاب کردیم تایید مى‏کند.

سزاوار است در اینجا سخن را با روایتى که از پیامبر ص نقل شده پایان دهیم.

ابو سعید خدرى مى‏گوید از پیامبر درباره قالَ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ (که در داستان سلیمان وارد شده است) سؤال کردم فرمود:

ذاک وصى اخى سلیمان بن داود:

" او وصى و جانشین برادرم سلیمان بود" عرض کردم قُلْ کَفى‏ بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ از چه کسى سخن مى‏گوید و اشاره به کیست فرمود:

ذاک اخى على بن ابى طالب:

" او برادرم على بن ابى طالب است"

پروردگارا درهاى رحمتت را بر ما بگشا و از علم کتابت به ما ارزانى دار.

بار الها! آن چنان در پرتو آگاهى به قرآن قلب ما را روشن و فکر ما را توانا کن که از تو، به غیر تو نپردازیم و هیچ چیز را به خواست تو مقدم نشمریم و در تنگناى اغراض شخصى و تنگ‏نظرى‏ها و خودبینى‏ها گرفتار نشویم و در میان بندگانت تفرقه نیندازیم و انقلاب اسلامى خود را به پرتگاه خطر نکشانیم و مصالح اسلام و قرآن و ملت مسلمان را بر همه چیز مقدم بشمریم.

خداوندا! آنها که این جنگ خانمانسوز و ویرانگر را که حکام ظالم عراق به تحریک دشمنان اسلام بر ما تحمیل کرده‏اند از خواب غفلت بیدار کن و اگر بیدار شدنى نیستند نابودشان فرما و به ما آن آگاهى در پرتو کتابت معرفى کن که براى پیروزى بر دشمنان حق و عدالت از همه وسائل مشروع و ممکن استفاده کنیم- آمین یا رب العالمین

ص258:آیه 22: و (چون کار کیفر و پاداش به اتمام رسد) شیطان (از روى ملامت به دوزخیان) گوید: همانا خداوند به شما وعده داد وعده راست و من به شما وعده دادم ولى با شما تخلّف کردم، من بر شما تسلّطى نداشتم، جز آن که شما را دعوت کردم و شما (به میل خود) استجابت کردید. پس مرا ملامت و نکوهش نکنید، و خود را سرزنش کنید. (در این روز) نه من مى‏توانم فریادرس شما باشم، و نه شما فریادرس من.

من از اینکه مرا پیش از این شریک خدا قرار داده بودید بیزارم. قطعاً براى ستمگران عذاب دردناکى است.

نکته‏ها)گناهکار در قیامت دست و پا مى‏زند تا براى خود شریک جرم پیدا کند و انحراف خود را به گردن دیگران بیندازد. گاهى مى‏گوید: دوست بد مرا منحرف کرد. «لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ» «1» گاهى مى‏گوید: رهبران فاسد مرا فاسد کردند. «لَوْ لا أَنْتُمْ لَکُنَّا مُؤْمِنِینَ» «2» گاهى شیطان را ملامت مى‏کند و او را عامل گمراهى خود مى‏داند، امّا شیطان مى‏گوید: مرا سرزنش نکنید، «فَلا تَلُومُونِی» ... من جز وسوسه و دعوت کارى نداشتم. انحراف از خود شما بود.

تسلّط نداشتن شیطان بر انسان، هم مورد تأیید خداوند است و هم خود شیطان به آن اقرار دارد. «إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ» «3» تو بر بندگان خالص من تسلطى ندارى. در این آیه نیز مى‏گوید: «ما کانَ لِی عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ»

پیام‏ها(1 وعده‏هاى الهى، حقّ و مطابق با واقع است. «وَعْدَ الْحَقِّ» 2 شیطان با وعده‏هایش انسان را فریب مى‏دهد. «وَ وَعَدْتُکُمْ فَأَخْلَفْتُکُمْ» چنان که در جاى دیگر آمده: «یَعِدُهُمْ وَ یُمَنِّیهِمْ وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیْطانُ إِلَّا غُرُوراً» «4» 3 شیطان، انسان را مجبور نمى‏کند، بلکه وسوسه و دعوت مى‏کند. «دَعَوْتُکُمْ» 4 حتّى شیطان، انسان فاسد را سرزنش مى‏کند. «لُومُوا أَنْفُسَکُمْ» 5 ملامت یکى از دلایل آزادى و اختیار انسان است «فَلا تَلُومُونِی وَ لُومُوا أَنْفُسَکُمْ» زیرا انسان مجبور ملامت ندارد.

6 گناه خود را به گردن شیطان نیندازیم. «فَلا تَلُومُونِی» 7 در قیامت رابطه‏ها قطع مى‏شود. «ما أَنَا بِمُصْرِخِکُمْ» (رهبران باطل و پیروان آنان از یکدیگر بیزارى مى‏جویند. شیطان به پیروانش مى‏گوید: «إِنِّی کَفَرْتُ بِما

أَشْرَکْتُمُونِ» و پیروان گمراه نیز به رهبران خود مى‏گویند: اگر براى ما فرصتى پیش آید و به دنیا برگردیم ما نیز از شما بیزارى خواهیم جست. «لَوْ أَنَّ لَنا کَرَّةً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ کَما تَبَرَّؤُا مِنَّا» «1») 8 اطاعتِ غیر خداوند شرک است. «أَشْرَکْتُمُونِ» 9 استجابت دعوت‏هاى شیطانى، ظلم به خود و مکتب است. «إِنَّ الظَّالِمِینَ لَهُمْ