قرآن
حفظ قرآن ، حافظ قرآن ، روش حفظ ، کلاس حفظ غیرحضوریقرآن
حفظ قرآن ، حافظ قرآن ، روش حفظ ، کلاس حفظ غیرحضوری3-جایگاه حفظ قرآن از دیدگاه علماء
جایگاه حفظ قرآن از دیدگاه علماء
*شهید اول(ابو عبداللهٰ شمس الدین محمد عاملی جزینی)
آیاتی از قرآن را برگزین و و ورد خود ساز ، اگر حفظ قرآن در توانت باشد ، حتما آن را از حفظ و از بر نما و اگر آن را در توان خود ندیدی،هر مقدار از آیات را تولنستی حفظ کن ، و در این امر کوتاهی مکن.(وصیت نامه)
*شهید ثانی(فقیه عالیقدر شیعه شیخ زین الدین عاملی جبعی)
اولین کاری که طالب علم ،موظف به انجام آن است ، حفظ متقن قرآن کریم می باشد،چرا که قرآن اساس علوم و اهم آن می باشد .سیره علمای گذشته بر این بود که فقه و حدیث را به غیر حافظ قرآن ، تعلیم نمی دادند.پس از حفظ قرآن ، اشتغال فرد به سایر علوم نیز ،نباید به گونه ای باشد که منجر به فراموشی قرآن گردد و یا آن را در معرض فراموشی قرار دهد.
*سید ابن طاووس
ایشان در وصیت به فرزند خود چنین می نویسند: .... برای تعظیم و تجلیل از مقام وحی و همچنین احیای شعائر اسلامی ،تمام قرآن را حفظ و از بر نما.(گنجینه وصایا ص 197)
*صاحب جواهر(شیخ محمد حسن شریف اصفهانی)
آنچه که مقتضای حکمت و مصلحت بوده است ،شدت تشویق و تاکید برحفظ ٰ نگارش ٰ‌تعلیم و تعلم قرآن بوده است ، چرا که قرآن سرچشمه نبوت و از بزرگترین منت های الهی بر امت اسلام است.(شیخ محمدحسن شریف اسلامی)
*آیت الله بروجردی
از حفظ داشتن قرآن توشه ای برای انسان است.افسوس بر کسی که از دنیا برود و توشه ای نداشته باشد.
*آیت الله بهجت
*قرآن را حفظ کنیم تا همیشه با ما باشد و ما با او باشیم، به قرآن تحسن بکنیم و آن را وسیله حفظمان در متن و شدائد دنیا قرار بدهیم
*قرآن را حفظ کنید .نتیجه ی حفظ قرآن قابل توصیف نیست ... قاعدتا حفظ قرآن خیلی آسان است ...{چراکه} خداوند ، حفظ قرآن را بر امت رسول خدا(ص)آسان نموده است. ولی ابقاء و نگهداری آن تکرار و تمرین نیاز دارد ، زیرا فرمود: تعاهدوا هذاالقرآن ،فانه وحشی (قرآن را تکرار کنید ٰ‌چراکه زود از خاطر می رود)
*علامه شهید مطهری
حفظ کردن قرآن مثل تلاوت کردن آن امر بسیار مطلوبی است و مخصوصا بعد از آنکه انسان حفظ کرد نباید بگذارد فراموش بشود.شاید گناه هم داشته باشد که انسان قرآن را حفظ کند و بعد اینقدر نخواند تا فراموش بشود. افرادی که حافظه شان ضعیف است ،لااقل اگر یک سوره ،دو سوره ، پنج سوره حفظ می کنند نگذارند که همان سوره ها فراموش بشود، چون بعضی ، حرام و گناه می دانند که انسان قرآن را حفظ کنند و بعد بگذارد فراموش شود.
*آیت الله مکارم شیرازی
من معتقدم طلبه ها دو دسته اند، یک دسته حافظه قوی و زمینه های ذهنی مناسبی برای حفظ قرآن دارند ،به گونه ای که اگر وقت بگذارند ،به راحتی می توانند حافظ قرآن بشوند.من به این گونه افراد سفارش می کنم که حفظ قرآن را به طور جدی پیگیری کنند ،حوزه ها باید یک عده حافظ قرآن در سطح عالی داشته باشند . ولی گروه دیگر ی هم هستند که تا این اندازه آمادگی ندارند و اگر بخواهند حافظ قرآن شوند، باید همه ی وقتشان را روی حفظ بگذارندو من به این دسته توصیه می کنم آیاتی را که برای استشهاد بر مسایل مختلف ٰ،مورد نیاز است حتما از حفظ داشته باشند.
*آیت الله صافی گلپایگانی
حفظ قرآن کریم بسیار فضیلت دارد و سیره متشرعه از هنگام نزول قرآن دربین همه ی طبقات مومنین ، بر حفظ آن بودهو هست و وضوح مطلب به قدری است که محتاج به شرح و تفصیل نیست.(استفتاء)
*آیت الله جعفر سبحانی
*اگر خداوند عمر دوباره ای به من بدهد ،در درجه اول در وقت، صرفه جویی میکنم . مثلا ما،روزی مقالا ت تحریری و یا اشعار عرب را حفظ می کردیم.اما از حفظ قرآن باز می ماندیم.در صورتیکه باید قرآن را حفظ می کردیم.
*اصولا در زمان پیغمبر قرآن حفظی بوده است . کتایت کم بود ،چند نفر قرآن را می نوشتند ،همه حفظی بود.حفظ قرآن مهم است ٰ‌قدم اول استٰ‌انسان می خواهد نماز بخواند ٰ‌قدم اول حفظ قرآن است، حفظ نماز.
*قرآن نور است.انسان اگر در ذهنش نور باشد معاوم است که موثر است و من امتحان کردهخ ام ٰ‌کسانی که با قرآن مانوسندٰ‌کم یا زیاد ،کمتر کناه می کنند....، همین انس با قرآن ،انسان را از گناه نگه می دارد.
*آیت االه معرفت
امروز همانند دوره صدر اسلام،حفظ قرآن در سینه ها یکی از ضروریات جامعه اسلامی به شمار میرود و اساسا حاکمیت قرآن در صورتی است که تک تک افراد جامعه ازآیات مربوط به هر حادثه و پیش آمد ،آگاهی داشته و مستحضر باشند.و حمله ی قرآن به کسانی گفته می شود که قران را در سینه حامل باشندنه آنکه صرفا در نوشته ها و محفظه کتابخانه ها. خلاصه ،حفظ و ضبط و قرائت صحیح قرآن ،یکی از واجبات شرعی است ،در همه ی زمان ها بویژه در عصر حاضر و در سایه ی حکومت عدل اسلامی.(استفتاء)
*آیت الله حسن زاده عاملی
حقیقت امر اینست که از همان ابتدا ،عشق عجیبی به دیوان شعرا و نیز نظم و شعر داشتم.روی این ذوق، همان وقت ، تمام دوبیتی های بابا طاهر را حفظ بودم.و تمام رباعی های خیام را ؛و اکثر غزلیات حافظ را و همین طور دیگران.
ای کاش از همان وقت ،کسی به من می گفت که آقا به جای اینکه این ها حفظ کنی ، شروع کن به حفظ قرآن . و الان این حسرت برای من به جا مانده است که این عشق و علاقه ای که به دیوان های شعرا داشتم،کاش در حفظ قرآن به کار می بردم. (میراث ماندگار ص563)
*آیت الله خامنه ای
حفظ قرآن بسیار با ارزش است. برادران اهل سنت در حوزه های علمیه اشان ،با این که در غالب مسایل و مباحث، به قدر حوزه های ما عمق علمی و فقهی ندارند؛این امتیاز بزرگ را بر ما دارند که طلبه اول که وارد می شود به تلاوت و فراگیری قرآن و بعد هم به حفظ آن می پردازد.(حوزه و روحانیت ج 2 ص321)
2-جایگاه حفظ قرآن درروایات معصومان علیهم السلام
جایگاه حفظ قرآن درروایات معصومان علیهم السلام
دسته اول) توصیه نسبت به حفظ قر آن
پیامبر گرامی اسلام صلوات الله علیه می فرمایند:(قرآن را بخوانید و آن را به خاطر بسپارید ٰ چرا که خداوند قلبی که قرآن رادر خود جای داده است عذاب نمی کند)
همچنین می فرمایند:(کسی که در اندرونش چیزی از قرآن نیست ٰ همانند خانه ویران است)
دسته دوم) ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات معنوی
پیامبر گرامی اسلام صلوات الله علیه می فرمایند:(درجات بهشت به تعداد آیات قرآن است . چون صاحب قرآن وارد بهشت شود ٰ‌به او گفته می شود ٰ بخوان و بالا برو .که هر آیه ای را درجه ای است پس در آن روز برتر از درجه حافظ قرآن درجه ای نیست.
همچنین می فرمایند:(گرامی ترین مردم نزد خداوند پس از انبیاء صلوات الله علیهم ٰ علماء و پس از ایشان حاملان قرآنند.مانند انبیاء از دنیا خارج می شوند و به همراه ایشان محشور می گردند و با ایشان از پل صراط عبور کرده و پاداششان نیز همانند پاداش انبیاء است . پس خوش به حال طالبان علم و حاملان قرآن و به سبب شرف و کرامتی که در نزد خداوند دارند.
دسته سوم) ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات اجتماعی
*اولویت حافظ قرآن در مناصب اجتماعی در عصر نبوی
*شریف ترین امت
*توصیه به اکرام حافظان قرآن
*بیان تاثیرات مثبت حفظ قرآن بر جامعه
دسته چهارم) ترغیب از طریق بیان فواید و برکات حفظ قرآن
*بهره مندی از عقل
*مصونیت از بلا
*آمرزش گناهان
*سرشناسی و مهتری در بهشت
*حق شفاعت
دسته پنجم) تشویق های مادی برای حفظ قرآن
دسته ششم) توصیه های ویژه به حافظان قرآن
*تشویق به مرور کردن آیات
*آموزش برخی دعاها برای فراموش نکردن قرآن
*توصیه های اخلاقی ویژه به حافظان قرآن
*رهنمودهایی درباره تقویت حافظه(1-رعایت بهداشت 2- غذیه سالم 3-تقویت روان 4-ورزش حافظه )
1-هدف و دلیل حفظ قرآن کریم
به نام خدا
با توجه به اینکه دوستان ٰ آشنایان و قرآن دوستان از بنده درخواست توضیح در مورد چگونگی حفظ قرآن کریم دارند ٰ تصمیم گرفتم تحلیل چرایی ٰو چگونگی حفظ قرآن کریم را به صورت فهرست وار در این یادداشت بیاورم.
از آنجا که اغلب مواردی که ذکر خواهد شد برگرفته از کتاب درسنامه حفظ قرآن کریم می باشد لذا در صورت نیاز به توضیحات تکمیلی توصیه می شود کتاب مورد نظر را تهیه نمایید.
چرا قرآن را حفظ کنیم؟
1-جایگاه حفظ قرآن در آیات قرآن
2-جایگاه حفظ قرآن در روایات معصومان(علیهم السلام)
3-جایگاه حفظ قرآن از دیدگاه علماء
جایگاه حفظ قرآن در آیات قرآن
الف) آیه 34 سوره احزاب خطاب به زنان پیامبرمی فرماید ( وَاذْکُرْنَ مَا یُتْلَىٰ فِی بُیُوتِکُنَّ مِنْ آیَاتِ اللَّـهِ وَالْحِکْمَةِ ۚ إِنَّ اللَّـهَ کَانَ لَطِیفًا خَبِیرًا ﴿٣٤﴾ )
(و آنچه را از آیات خداوند و حکمت در خانه های شما باز گو می شود ٰحفظ کنید و به خاطرتان باشد.حقا که خدا ریز بین و آگاه است.)
ب) آیه 17 سوره قمر می فرماید:(وَلَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّکِرٍ ﴿١٧﴾ )
این آیه 4 مرتبه در سوره قمرتکرار شده است و معنایش اینست که (به راستی ما قرآن را برای تذکر و پند آموزی ٰ آسان و قابل فهم کردیم . پس آیا پند گیرنده ای است؟ )
با توجه به تفسیر ٰ از واژه ذکر مفسران بزرگی چون مرحوم طبرسی بر این باور است که مراد از آسان سازی قرآن برای ذکر ٰ این است که قرآن را برای حفظ آسان نمودیم.
ج) آیه 49 سوره عنکبوت می فرماید: (بَلْ هُوَ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ فِی صُدُورِ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ ۚ وَمَا یَجْحَدُ بِآیَاتِنَا إِلَّا الظَّالِمُونَ ﴿٤٩﴾ )
(بلکه [قرآن] آیاتى روشن در سینه‌هاى کسانى است که علم [الهى] یافته‌اند، و جز ستمگران منکر آیات ما نمى‌شوند. )
در تفاسیر ر وایی شیعه از جمله ((البرهان)) مصداق بارز صاحبان علم که قرآن در سینه های آنان جا گرفته ائمه علیهم السلام معرفی می نماید.یکی از خصوصیات امامان معصوم که محبوب ترین آفریده های خدا بعد از نبی اکرم اویند. حفظ آیات الهی می باشد. شیعیان و پیروان راستین آنان نیز به آنان تاسی کرده و در حفظ ٰ انس و عمل به قرآن بکوشند.
این نکته قابل توجه است که خدای سبحان ٰ جایگاه قرآن را سینه ها و قلوب مومنان معرفی می نماید نه فقط اوراق و صفحات قرآن . این امر به خوبی دلالت بر فضیلت و ارزشمندی حفظ قرآن کریم دارد.
درس چهارم آموزش روخوانی قرآن
به نام خدا
امروز جلسه چهارم از ۸ جلسه آموزش هستیم ، و قرار هست در این قسمت مباحث (سکون – تشدید – مدّ – تنوین) را یاد بگیریم.
فایل pdf درس هم برای دانلود قرار داده شده است ( با فونت و کیفیت بهتر ).
سکــون
حرفی که هیچگونه حرکتی نداشته باشد ساکن می نامند.
برای نشان دادن حرف ساکن از علامتی به این شکل (
) استفاده می شود.
این شکل () از اول کلمه خفیف گرفته شده و نشانگر خفیف و سبک تلفّظ شدن حرف ساکن در مقابل حرف متحرّک ( یا مشدّد ) می باشد ، به خاطر کثرت کاربرد و اختصار ، نقطه و دنباله آن را حذف کرده اند
(
) .
…
در بعضی از قرآن ها برای نشان دادن حرف ساکن از راس المیم (ــــْـــ) استفاده میکنند ، این شکل از اوّل کلمه مُسکّن گرفته شده (
).
حرف ساکن چون فاقد حرف است ابتدای به آن محال و یا بسیار مشکل می باشد لذا به کمک حرف متحرّک ما قبل خود و به یک بخش خوانده می شود ، مانند :
اَنْ – مِنْ – قُمْ – هَلْ – خُذْ
یادسپاری : حرف دارای علامت سکون را ( ساکن ) می گویند .
تمرین : کلمات ذیل یک بار به صورت تفکیک و بار دیگر به صورت ترکیب نوشته شده آنها را بخش بخش بخوانید:
نکته : واو و یاء ساکن ماقبل مفتوح را باید به نرمی ادا کرد و اضافه بر آن باید دقّت نمود تا فتحه ماقبل واو ، متمایل به صدای (اُ) و فتحه ماقبل یاء ، متمایل به صدای ( اِ ) نشود ، مانند :
یَوْمَ – کَیْفَ – لَوْ – دَیْنَ – لَیْلِهِ – سَوْفَ – غَیْرَ
تشـــــدید
اگر حرفی پشت سر هم تکرار شود ( اولی ساکن و دومی متحرک ) تلفظ آن سنگین خواهد بود ، چرا که می بایست زبان دوبار به مخرج یک حرف برخورد کند ، مانند :
رَبْ، بَ – ثُمْ ، مَ – اِلـْ ، لاٰ
برای رفع سنگینی ، اوّلی را در دومی ادغام میکنند ، در نتیجه زبان یک بار ولی محکم و با شدت به مخرج آن حرف برخورد و جدا میشود ( در هنگام برخورد با حالت سکون ، و در هنگام جدا شدن با همان حرکتی که آن حرف دارا می باشد ) .
برای نشان دادن حرف مشدّد از علامتی با این شکل ( ــــّـــ ) استفاده میکنند .
این علامت ازشین کوچک (شـ ) ابتدای کلمه (شِدَّ) گرفته شده و دلالت بر شدید و محکم ادا شدن حرف در هنگام تلفظ میکند ، نقطه ها و دنباله آن حذف و دندانه آن را باقی گذاشته اند 
.
این علامت همیشه بالای حرف قرار می گیرد و یکی از حرکات سه گانه نیز ضمیمه آن میشود ، مانند :
حَقُّ – صَلِّ – مَدَّ – اِنّاٰ – رَبّی
تمرین : کلمات ذیل یک بار به صورت تفکیک و بار دیگر به صورت ترکیب نوشته شده آنها را بخش بخش بخوانید:
مـــد
هرگاه بعد از حروف مدّی ، حرف ساکن یا مشدد و یا همزه قرار گیرد ، حروف مدّی را باید پیش از حالت طبیعی و مدّ و کشش داد ، در بعضی از قرآن ها در چنین مواردی برای راهنمایی قاری ، علامتی به شکل ( ــــٓـــ ) روی حروف مدی قرار داده اند .
این علامت از کلمه ( مدّ ) گرفته شده ، قسمت زیرین میم و طرف بالای دال را برای اختصار حذف کرده اند
(
) ،مانند:
ضٰآلّینَ – سُوٓءِ – لِقٰآءَ – کٓــهــیــعٓــصٓ
تنوین
تنوین نون ساکن زائدی است که به آخر بعضی از اسمها اضافه میشود ، برای این که نون زائده با نون اصلی کلمه اشتباه نشود آن را در کتابت نمی نویسند و در عوض شکل حرکت حرف آخر را تکرار میکنند (ـــًــــٍـــٌــ) .
این تکرار شکل نشانگر تلفّظ نون ساکنی است که در کتابت نوشته نشده ولی خوانده میشود ، مانند :
کِتٰابٌ – مٰاءً – رَاضِیَهً – جِهٰادٍ
یادسپاری : بعضی از کلماتی که به تنوین فتحه ختم شده بعد از آنها الفی آورده اند ، مانند : (کِتٰابًا) و این بدان جهت است که در هنگام وقف باید به صورت الف مدّی خوانده شود . (کِتٰابٰا)
در سه مورد زیر الف آورده نشده :
۱ – کلماتی که به تاء گرد ختم شده باشد ، مانند : (رَحْمَهً – حَیاهً) چرا که در هنگام وقف ، تاء تبدیل به هاء ساکن میشود ، (رَحْمَهْ – حَیٰاهْ) .
۲ – کلماتی که الف مدّی آن به صورت یاء نوشته شده باشد ، مانند : (هُدًی – ضُحًی) ، با علّت آن در درس آینده آشنا خواهید شد .
۳ – بعضی از کلماتی که به همزه ختم شده باشند ، مانند : (مَاءً – سَمٰاءً) علّت آن را در بحث های آینده توضیح خواهیم داد .
تمرین : آیات ذیل را به صورت بخش بخش و شمرده بخوانید :
درس چهارم هم به پایان رسید
امیدوارم موفق باشید
یا علی
درس سوم آموزش روخوانی
به نام خدا
امروز جلسه سوم از ۸ جلسه آموزش هستیم ، و قرار هست در این قسمت مباحث (الف مدّی – یاء مدّی – واو مدّی ) را یاد بگیریم.
فایل pdf درس هم برای دانلود قرار داده شده است .
الف مــدّی
هر گاه بعد از حرف مفتوح ، الفی قرار گیرد (ــَــ ا) این الف باعث دو برابر مدّ و کششِ صدای فتحه می شود و لذا به آن ( الف مدّی ) میگویند.
در قرآن های با رسم الخط فارسی ، فتحه قبل از الفِ مدّی را به صورت ایستاه علامت گذاری کرده اند (ــٰــ ا) تا نشانگر تلفظ فتحه با صدای کشیده باشد .
…
صدای الف مدّی نزد تمامی حروف یکسان نمی باشد ، بعد از هشت حرف(خ – ص – ض – ط – ظ – غ –ق-ر) به صورت درشت و غلیظ ( شبیه صدای ( آ ) در فارسی ) و بعد از بیست حرفِ دیگر به صورت نازک و رقیق ادا میشود . این بدان علت است که الف مدّی از نظر حالت ، همیشه تابع حرفِ ماقبل می باشد ، حروفی که نازک و رقیق تلفّظ میگردند ، الف مدّی بعد از آن نیز نازک و رقیق ادا می شود و حروفیی که درشت و غلیظ تلفّظ میگردند ، الف مدّی بعد از آنها نیز درشت و غلیظ ادا می شود . مانند :
تمرین : کلمات ذیل یک بار به صورت تفکیک و بار دیگر به صورت ترکیب نوشته شده ، آنها را بخش بخش بخوانید.
نکته : در کتابت اوّلیّه ، الف مدّی بعضی از کلمات را به جهاتی نمی نوشتند ، بعد ها که قرآن را برای صحّت تلاوت علامت گذاری کردند ، در چنین مواردی بعضی با اضافه کردن یک الف کوچک در کنار فتحه ( ــَـــٰـ ) و بعضی دیگر با ایستاده نوشتن فتحه (ــــٰـــ) لزوم تلفظ الف مدّی را روشن ساختند ، در قرآن با رسم الخط فارسی از روش دوم (ــــٰـــ) استفاده می شود ، مانند :
هٰذٰا – ذٰلِکَ – سَمٰوٰاتِ – اٰبٰاءُ – قِیٰمَهِ
یاء مــدّی
هر گاه بعد از حرف مکسور ، حرف یاء قرار گیرد (ــــِــ ی) این یاء باعث دو برابر مدّ و کشش صدای کسره می شود و لذا به آن ( یاء مدّی ) می گویند .
در قرآن با رسم الخط فارسی ، کسره قبل از یاء مدّی را به صورت ایستا علامت کرده اند (ــــٖـــ ی) تا نشانگر تلفظ کسره با صدای کشیده باشد .
صدای یاء مدّی نزد تمامی حروف یکسان و همانند صدای ( ایـ ) در فارسی اما با کشش بیشتر می باشد ، مانند :
تمرین : کلمات ذیل یک بار به صورت تفکیک و بار دیگر به صورت ترکیب نوشته شده ، آنها را بخش بخش بخوانید.
واو مــدّی
هر گاه بعد از حروف مضموم ، حرف واو قرار گیرد ( ــُــ و ) این واو باعث دو برابر مدّ و کششِ ضمّه می شود و لذا به آن ( واو مدّی ) می گویند .
شکل واو مدّی در قرآن ها با رسم الخط فارسی با عربی هیچگونه تفاوتی با هم ندارند .
صدای واو مدّی نزد تمامی حروف یکسان و همانند صدای ( اُو ) در فارسی امّا با کشش بیشتر می باشد، مانند:
تمرین : کلمات ذیل یک بار به صورت تفکیک و بار دیگر به صورت ترکیب نوشته شده ، آنها را بخش بخش بخوانید.
درس سوم هم به پایان رسید
امیدوارم موفق باشید
یا علی